Ανθρωπιστικη κριση: Το εφαλτηριο της κοινωνικης αναγεννησης 

Βροχερό Σαββατιάτικο απόγευμα στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ανηφορίζω αμέριμνος σε κεντρικό σημείο της πόλης με αργό βηματισμό, παρατηρώντας γύρω μου. Μια ηλικιωμένη γυναικεία μορφή πλησιάζει, κουκουλωμένη με ένα φουσκωτό, παλιό μπουφάν και με ευγενικό τόνο στη φωνή της, μου μιλά: “Συγγνώμη, μήπως έχετε ένα ευρώ;” για να προσθέσει: “το έχω ανάγκη”. Κρατώντας το νόμισμα σφιχτά, προχώρησε και μειδιάζοντας ελαφρά, ευχαρίστησε.

Το περιστατικό αυτό τάραξε τον ήρεμο μέχρι τότε περίπατο μου και έδωσε τροφή στη συνειρμική μου σκέψη. Ίσως να ψεύδεται, θα ισχυρίζονταν πολλοί και θα προσπερνούσαν αδιάφορα. Γνωστό το κόλπο της κίβδηλης προσποιητής ανάγκης, γεννά εύκολα την αμφισβήτηση. Δεν πρόκειται για προσπάθεια δικαιολόγησης ή ωραιοποίησης της πράξης μου διαδίδοντας κάποιο κοινωνικό μήνυμα. Εξάλλου, ακολούθησα πολλάκις την παρωχημένη συνταγή της προσπέρασης και της αδιαφορίας στα περιστατικά κοινωνικής παθογένειας που ευδοκιμούν στις γειτονιές του κέντρου της Θεσσαλονίκης και ευρύτερα σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Η περιγραφόμενη συμπεριφορά δεν αντικατοπτρίζει προσωπική μονάχα στάση και επιλογή. Δεκάδες συμπολίτες σταθμίζοντας την γενικότερα υφιστάμενη κατάσταση στην ψυχοσύνθεση τους, υποστηρίζουν εμπράκτως πως ένα ατομικό αγαθό αξίζει περισσότερο από την προσφορά στον συνάθρωπο.

Η κοινωνική πραγματικότητα υποδεικνύει πως εν μέσω δύσκολων, πενιχρών εποχών είναι θεωρητικά δύσκολο να απαντήσει κανείς θετικά σε κάθε κάλεσμα οικονομικής βοήθειας. Πράγματι, οι συνθήκες της Ελλάδας του 2015 μετατρέπουν την ατομική επιβίωση σε καθημερινό αγώνα ιδιαίτερης δυσκολίας. Η συνεχής μείωση μισθών και παροχών σε συνδυασμό με την ανεργία, ο ακριβός τρόπος ζωής και οι διαρκείς απαιτήσεις της υλιστικής καθημερινότητας αποτρέπουν τον Νεοέλληνα από δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης. Η τελευταία ενδιαφέρει τους λίγους, τους τολμηρούς εθελοντές, αυτούς που προάγουν το συλλογικό συμφέρον πέραν των ατομικών επιδιώξεων τους και αποδίδουν στο “εμείς” την υπόσταση που οφείλει να λαμβάνει από ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Ίσως πάλι, στην όψη του σύντομου σχηματισμένου χαμόγελου στα χείλη του προσώπου που δέχεται την αλληλέγγυα προσφορά, να βρίσκεται το κίνητρο για περαιτέρω εμφύσηση πράξεων ανιδιοτελούς προσφοράς στον τρόπο διαβίωσης αυτού που προβαίνει στην πράξη.

Αλλά ας μην εθελοτυφλούμε! Η ατομική προσφορά του καθενός στέκεται ικανή να καταπραΰνει προσωρινά το ζήτημα της κοινωνικής ανέχειας, αδυνατεί ωστόσο να εξαλείψει τη ρίζα του προβλήματος που εντοπίζεται ενδότερα και να προσφέρει οριστική, τελεσίδικη λύση. Η οικονομία των αριθμών, των λογιστικών πράξεων και της κυριαρχίας της αγοράς επιβάλλει τους δικούς της ρυθμούς στην πολιτική πραγματικότητα αποτρέποντας την ακολουθούμενη οικονομική πολιτική να καθίσταται φιλική προς τον αποδέκτη της, τον άνθρωπο. Η στυγνή, τεχνοκρατική θεώρηση των πραγμάτων, που με επιστημονικούς όρους επιδιώκει την αντιμετώπιση της κρίσης, λησμόνησε πως η κοινωνία δεν αποτελείται από πλασματικές δομές, ικανές να προσαρμόζονται στις εκάστοτε επιθυμητές συνθήκες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αγοράς, αλλά από ανθρώπινες υποστάσεις με ανάγκες και αξιοπρέπεια.

Άγνωστο παραμένει προς το παρόν αν μονάχα μία κυβερνητική αλλαγή θα φέρει την ελπίδα. Ως προς την κατεύθυνση εναρμόνισης κρατικής διακυβέρνησης και κοινωνικών απαιτήσεων απαιτείται ευρύτερη αναδιαμόρφωση της σχετικής με την προσφορά απέναντι στο συνάνθρωπο αντίληψης, στο επίπεδο εκείνο που να μην επιτρέπεται η εκμετάλλευση της από πολιτικές παρατάξεις με προεκλογικές ρητορίες και διαφημιστικά τρικ που προσελκύουν τον ευαίσθητο ψηφοφόρο. Η ανθρωπιστική κρίση αποτελεί δυσμενή πραγματικότητα που διαπερνά τα κρατικά σύνορα, αρνούμενη να αποδεκτεί εθνικούς ή πολιτικούς διαχωρισμούς. Στα πλαίσια μίας δημοκρατικής, ελεύθερης και ευνομούμενης πολιτείας η αντιμετώπιση της κρίσης αυτής δεν πρέπει να εμφανίζεται ως αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης και κομματικών διαφωνιών που δεσπόζουν στα επικοινωνιακά μέσα. Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος οφείλει να επιδείξει ειλικρινή, αλληλέγγυα στάση απένταντι στους κοινωνικά παθούντες απορρίπτοντας πτυχές της ακραίας συνταγής πολιτικής λιτότητας Η επίλυση της οξείας κοινωνικής κρίσης δεν δύναται να επαφίεται αποκλειστικά στις φιλόδοξες ιδιωτικές πρωτοβουλίες, αλλά μονάχα μέσω της διαμόρφωσης κοινού πλαισίου δράσης, το οποίο θα αναβαθμιστεί σε μακροχρόνια εθνική-κοινωνική στρατηγική, δεσπόζει ορατή η πιθανότητα ανάσας της ελληνικής κοινωνίας από τη δίνη των προβλημάτων της καθημερινότητας.

Αυτός ο “άλλος δρόμος” της ουσιαστικής, συνεργατικής αντιμετώπισης των παθογόνων ζητημάτων που ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία επιζητώντας έντονα λύση αρμόζει να θεωρηθεί βάση της ιδεολογικής χάρτας των πολιτικών κομμάτων κατά τη μετάβαση τους στην εποχή της “παράτασης” του Μνημονίου. Επομένως, μακριά από κοντόφθαλμες πολιτικές και συμφεροντολογικές-πελατειακές συμπεριφορές των εκάστοτε κυβερνώντων η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης φαντάζει το μεγάλο στοίχημα των επόμενων μηνών με τη θετική έκβαση του να αποτελεί τη μοναδική ρεαλιστική προοπτική του ζητήματος, ειδάλλως η ένταση της κοινωνικής ανησυχίας θα αυξηθεί αισθητά με δραματικές συνέπειες για το σύνολο της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας.