Στις 25 Ιουνίου 2014 πραγματοποιήθηκαν οι δεύτερες εθνικές δημοκρατικές εκλογές στην μετά-Καντάφι εποχή. Η συμμετοχή των ψηφοφόρων δεν ήταν ικανοποιητική καθώς περίπου μόνο το 45% των ψηφοφόρων, δηλαδή 1.5 εκατομμύρια Λίβυοι, προσήλθαν στις κάλπες. Αυτό αποτελεί ένα ηχηρό μήνυμα για την νέα πραγματικότητα της Λιβύης από τους κατοίκους της χώρας.
Σημαίνει αυτό όμως ότι υπάρχει γνήσια αλλαγή στην χώρα μετά την λεγόμενη Αραβική Άνοιξη; Και αν ναι από ποια οπτική γωνία μπορούμε να μελετήσουμε την σημερινή Λιβύη; Θα απογοητευτούμε αν προσπαθήσουμε να μελετήσουμε την μετάβαση της προς την Δημοκρατία με τον φακό της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας. Το 2012 που πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εκλογές υπήρχε ένα κύμα ευφορίας και μια «πλημμύρα» από επαίνους οι οποίοι προέρχονταν τόσο από την Δύση όσο και από το εσωτερικό της χώρας καθώς η χώρα γινόταν μέλος του Δημοκρατικού-Δυτικού μπλοκ έπειτα από 42 χρόνια καταπίεσης και δικτατορίας. Ωστόσο θα ανατρέψουν οι κάλπες όλα αυτά τα χρόνια απουσίας από την παγκόσμια σκηνή, από την άσκηση ενός ελάχιστου επιπέδου δημοκρατίας; Τα 2 προηγούμενα έτη μας απέδειξαν ότι αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο. Γιατί το να διεξάγεις επιτυχείς εκλογές είναι ένα πράγμα και το να ενστερνίζεσαι την δημοκρατία είναι άλλο. Εκτός από μια καθαρά υλικοτεχνική διαδικασία, το να μεταβάλλεις τον πολιτισμό, την ψυχολογία και την συμπεριφορά ενός λαού είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο.
Για να είμαστε ακριβείς, η Λιβύη αντιμετωπίζει πολλές σκληρές προκλήσεις όπως για παράδειγμα:
- Η φύση του κράτους ή της ανιθαγένειας (statelessness), όπως πολλοί μελετητές έχουν την τάση να την αποκαλούν. Στη Λιβύη, η κατάσταση δεν χτίστηκε για να υπηρετεί τους πολίτες της. Το σύστημα υπέστη αρκετές μετατροπές που παραμόρφωσαν τη δομή της και την άφησε χωρίς ένα πραγματικό χαρακτηριστικό ή λειτουργικότητα. Η αδυναμία της λειτουργίας της ασφάλειας του κράτους, αποτελεί ένα σαφές παράδειγμα.
- Η φύση της λιβυκής κοινωνίας που χωρίζεται ανάμεσα σε φυλές και περιφέρειες με ισχυρές αποσχιστικές τάσεις οι οποίες έχουν ως σκοπό μια ομάδα ανθρώπων να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα από τον φυσικό πλούτο της χώρας.
- Η απουσία ενός πραγματικού αισθήματος του πολίτη και η κουλτούρα της εξάρτησης από την τάξη των εισοδηματιών. Η λιβυκή κοινωνία έχει ακόμα να μάθει την παραγωγικότητα, τη σκληρή δουλειά, και το κίνητρο για τη βελτίωση του βίου της.
- Η απουσία ενός τολμηρού οράματος για την ηγεσία μιας χώρας που πρέπει να μετατραπεί σε μια αναλαμπή του ματιού, έτσι ώστε να μπορεί να καλύψει τη διαφορά που έχει με τα παγκόσμια πρότυπα στον κόσμο και να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες του λαού της.
Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας στη μέση ενός συνδυασμού εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων που επηρεάζουν κάθε αίσθηση σταθερότητας. Η παράταση της ζωής των πολιτοφυλακών της επανάστασης και η αδυναμία των διαδοχικών μεταβατικών κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση του χάους μετά τη σύγκρουση καθώς και η συνεχιζόμενη εισροή των εξωτερικών δυνάμεων που εμποδίζουν την νεοσύστατη κυβέρνηση από το να έχει μια πραγματική εστίαση για το τι πραγματικά πρέπει να γίνει είναι μερικοί από τους παράγοντες.
Αλλά το ερώτημα είναι γιατί η Λιβύη βρέθηκε με όλα αυτά τα διλήμματα. Φταίει η απουσία μιας πραγματικής πολιτικής ηγεσίας; Οι πολίτες είναι διαιρεμένοι και διχασμένοι ανάμεσα στην επιλογή της αλλαγής η οποία συνοδεύεται από ένα αίσθημα αβεβαιότητας από την μια μεριά και την επιστροφή στο παλιό απολυταρχικό τρόπο ζωής τους η οποία συνοδεύεται από ένα γνώριμο αίσθημα βεβαιότητας.
Οι νέοι σε ηλικία Λίβυοι έχουν την πρόκληση της ανάληψης της ευθύνης για τη μοίρα τους. Θα πρέπει τώρα να σκεφτούν ποιες είναι οι πραγματικές ανησυχίες των δημοκρατικών πολιτών. Οι ανησυχίες αυτές μπορεί να είναι σχετικά με θέματα ασφάλειας, κοινωνικοοικονομικής σταθερότητας, προόδου και αυτοπεποίθησης, οι οποίες αποτελούν και τις βασικές ανάγκες των Λίβυων. Το πώς θα επιτευχθούν αυτά φυσικά αποτελεί ένα σημαντικό ερώτημα. Το μόνο που μπορεί να λεχθεί με σιγουριά είναι ότι αυτά δεν μπορούν να επιτευχθούν άμεσα.
Τέσσερις δεκαετίες απουσίας από την άσκηση της δημοκρατίας δεν μπορούν να αναιρεθούν σε ένα ή δύο χρόνια ακόμη και με την συμμετοχή συμβουλών εμπειρογνωμόνων από το εξωτερικό. Η Λιβύη πρέπει να γνωρίσει ξανά τον εαυτό της, οι άνθρωποι πρέπει να αποφασίσουν για την ταυτότητά τους και να μάθουν πώς να κάνουν τα πράγματα με το δύσκολο τρόπο.
Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις για τη Λιβύη και κανείς δεν μπορεί να έχει μια μαγική φόρμουλα για να βοηθήσει να περάσει μέσα από διαδικασία μετασχηματισμού της προς ένα καλύτερο αύριο. Το χάος, η τρομοκρατία και ο εμφύλιος πόλεμος είναι πιθανά σενάρια αν οι Λίβυοι δεν είναι σε θέση να βάλουν τους εθνικούς τους στόχους και τα εσωτερικά ζητήματα σε μια σειρά. Η διασφάλιση της ορθής λειτουργίας και της νομιμότητας της κυβέρνησης και του νέου Κοινοβουλίου θα χρειαστεί ένα γρήγορο και έξυπνο σχέδιο δράσης το οποίο θα μπορεί να μεταδοθεί στον Λιβυκό λαό αποτελεσματικά και αξιόπιστα.
