Δίχως άλλο, η προσφυγική κρίση που ταλανίζει την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες έχει φέρει στο προσκήνιο ακραίες φωνές σε πολλές χώρες στην ήπειρο, γεγονός που αποτυπώνεται και στην ενίσχυση της εκλογικής δύναμής τους σε πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις εντός του 2015 και του 2016. Η ρητορική κατά του Ισλάμ και η πολιτική που εφαρμόζεται από συγκεκριμένες χώρες για την ανάσχεση των προσφυγικών ροών εντείνουν το πρόβλημα, δίνοντας πάτημα σε εθνικιστικές δυνάμεις να αναπτύξουν αντιμεταναστευτικά κηρύγματα, βρίσκοντας απήχηση σε μεγάλο μέρος των λαών των χωρών τους. Η ισλαμοφοβία συνιστά βασικό παράγοντα για τον οποίο τα εν λόγω κόμματα βγαίνουν όλο και περισσότερο ισχυροποιημένα στην πολιτική σκηνή πολλών ευρωπαϊκών κρατών, απειλώντας τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δημιουργώντας προβλήματα στη λειτουργία της.
Τα παραδείγματα κομμάτων που αυξάνουν την πολιτική επιρροή τους λόγω του προσφυγικού ζητήματος, πάμπολλα: Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative für Deutschland), το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας (Front National), το κόμμα της ανεξαρτησίας στη Βρετανία (UK Independence Party) και η κυβέρνηση της Ουγγαρίας με τον εθνικιστή πρωθυπουργό της, Viktor Orban. Πολιτικές δυνάμεις που τάσσονται κατά των προσφύγων και αντιμάχονται την ευρωπαϊκή ενοποίηση, αναπτύσσοντας αντιευρωπαϊκά αισθήματα και επιθυμώντας ακόμη και έξοδο των χωρών τους από την Ε.Ε. (στην περίπτωση του AfD στη Γερμανία λ.χ.). Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε Γαλλία και Βέλγιο δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την περεταίρω ισχυροποίηση ακραίων εθνικιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με το αίσθημα του φόβου που καλλιεργείται με αφορμή τα μηνύματα προπαγάνδας που αποστέλλονται από τους τρομοκράτες του ISIS προς τις χώρες της ηπείρου ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η απουσία συντονισμένης δράσης από την ευρωπαϊκή ηγεσία, παράλληλα με την ύπαρξη μονομερών ενεργειών από τα κράτη του Βίζεγκραντ (Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Πολωνία) στη διαχείριση των προσφυγικών ροών συντελούν στην υποστήριξη των δυνάμεων εκείνων που πρόσκεινται στο χώρο της ακροδεξιάς. Οι εθνικισμοί αναζωπυρώνονται, πολλές χώρες κλείνουν τα σύνορά τους και η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει αδύναμη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που δημιουργούνται από τη μαζική είσοδο χιλιάδων προσφύγων στα εδάφη της μέσω της Τουρκίας. Η εντεινόμενη οικονομική κρίση συντείνει στην ενίσχυση της ρητορικής αυτών των κομμάτων ενάντια στο κοινό οικοδόμημα και έρχεται να συμπληρώσει αρμονικά την έντονη δυσφορία που δημιουργείται λόγω της έλλειψης αποτελεσματικών δράσεων στο προσφυγικό και αναδεικνύει τα επιχειρήματα κατά της Ευρώπης που διατυπώνονται από πάρα πολλές χώρες, αναφορικά με το κατά πόσο είναι σε θέση να λύσει τα προβλήματα στο εσωτερικό της. Συνιστά λύση η επιστροφή στο έθνος – κράτος και η απομόνωση από το διεθνές γίγνεσθαι; Ή μήπως είναι προτιμότερο να διευθετείται κάτι συλλογικά, υπό τη βάση της συμμετοχής όλων, με ισότιμη συνεισφορά στην εν λόγω διαδικασία;
Παρά τη δυσκολία της κατάστασης, υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί το εν λόγω πρόβλημα, με ενότητα μεταξύ των χωρών της Ευρώπης και κοινές δράσεις για το καλό όλων των πολιτών ανεξαιρέτως στην ένωση. Οι ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και καλούνται να ανταποκριθούν με ομοψυχία στις προτάσεις των υπερεθνικών θεσμών της Ε.Ε. για λύσεις στα κυρίαρχα προβλήματα που την ταλανίζουν. Στο κομμάτι της διαχείρισης των προσφυγικών ροών, όλες οι χώρες οφείλουν να συμμετάσχουν στον καταμερισμό τους, υπό τη βάση της συλλογικότητας. Η εφαρμογή ενός καθεστώτος ποσοστώσεων είναι επιβεβλημένη, ώστε κάθε κράτος να δέχεται τον αριθμό μεταναστών που η ίδια είναι σε θέση να στηρίξει, με γνώμονα το πληθυσμιακό κριτήριο. Ταυτόχρονα, η απομόνωση όλων των ακραίων φωνών είναι απαραίτητη, καθώς είναι αναγκαίο να επικρατήσει η σύνεση και η λογική μεταξύ των ηγετών των κρατών – μελών στις προσπάθειες για αντιμετώπιση των τρεχόντων θεμάτων. Η προσφυγική κρίση και η τρομοκρατία είναι θέματα που μας αφορούν όλους και οφείλουμε να αντιδράσουμε συντονισμένα, παραμερίζοντας τις διαφορές που έχουμε μεταξύ μας και ενώνοντας τις δυνάμεις μας να βοηθήσουμε όσο περισσότερο γίνεται αυτές τις ομάδες ανθρώπων, που στην πλειονότητά τους χρειάζονται επειγόντως τη βοήθειά μας και είναι σε ανάγκη. Ο ρόλος της παιδείας είναι εξαιρετικά σημαντικός στην αντιμετώπιση της ξενοφοβίας, καθώς μπορεί να λειτουργήσει ως όπλο για να ενσωματωθούν ευκολότερα στις κοινωνίες των χωρών αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι πρεσβεύουν κάτι διαφορετικό από τη δική μας φιλοσοφία. Από κοντά και η ενημέρωση, καθώς το στοιχείο της διαφάνειας είναι βασικό για την ομαλή συμβίωση των γηγενών με τους μετανάστες στις ευρωπαϊκές χώρες. Προτάσεις όπως η συγκρότηση μίας πραγματικά κοινής πολιτικής για το άσυλο, μιας ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και η ενίσχυση του ρόλου της ευρωπαϊκής ακτοφυλακής μπορούν να συνδράμουν στην αύξηση του κοινού αισθήματος των πολιτών, με την ισότιμη συμμετοχή αξιωματούχων από όλες τις χώρες – μέλη στις εν λόγω διαδικασίες. Κοινές δράσεις στα πλαίσια των συνθηκών, με στήριξη από τους πάντες και αποτελεσματικότητα σε αυτές.
Κλείνοντας, οι θεμελιώδεις ελευθερίες που προωθήθηκαν μέσα από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση οφείλουν να προστατευτούν ως κόρη οφθαλμού, διότι αποτελούν προϊόντα επίπονων διαπραγματεύσεων και κατάκτηση των χωρών, ενώ παράλληλα οφείλει να καλλιεργηθεί ένα αίσθημα σύμπνοιας και αλληλεγγύης κατά μήκος της Ε.Ε. συνολικά. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το οικοδόμημα οφείλουν να μας συσπειρώσουν και να μας κάνουν να καταλάβουμε πως απαιτούν κοινές ενέργειες, με την αρωγή των υπερεθνικών θεσμών ενεργή. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως όταν ένα πρόβλημα αντιμετωπίζεται συλλογικά και όχι μεμονωμένα, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να επιλυθεί συντομότερα και με θετικά αποτελέσματα για όλους τους δρώντες. Η αναχαίτιση δυσκολιών με ομαδικότητα και αλτρουισμό στο παρελθόν μας δείχνει το δρόμο. Έχει έρθει ο καιρός για αποτελεσματικότητα και ενότητα σε όλα τα πεδία, προκειμένου να φέρουμε σε πέρας την αποστολή της επαναφοράς της ομαλότητας στην Ευρώπη, να δημιουργήσουμε ξανά ένα περιβάλλον ευημερίας και σταθερότητας.
Ας το κάνουμε!
Στη Νεφέλη
