Το σύνθετο μεταναστευτικό ζήτημα προκαλεί εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης έριδες, αμηχανία, με εμφανή την απουσία συντεταγμένου σχεδίου λήψης μέτρων αλλά και τις χώρες-μέλη να διχάζονται προκρίνοντας αποσπασματικά μέτρα. Είναι θέμα υψίστης σημασίας με τις χώρες της Ε.Ε να διχάζονται σχετικά με την αντιμετώπισή του.
Το πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν υπάρχει μία ενιαία πολιτική ασύλου εκ μέρους της Ένωσης και έφτασε σε σημείο που να απειλείται ολόκληρο το οικοδόμημα της Ε.Ε. Ουσιαστικά αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχει ένα σύστημα διαχείρισης της κρίσης και έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο μεταναστευτικό ρεύμα της σύγχρονης ιστορίας. Η Ένωση δεν μπορεί να μένει ενωμένη μόνο όταν εμπεριέχεται το οικονομικό πρόβλημα, οφείλει να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κοινωνικό σύνολο. Ο ευρωπαϊκός νότος αποτελεί πόλο μεταναστών και καθιστά την Ελλάδα και την Ιταλία κύριες πύλες εισόδου μεταναστών στην Ευρώπη. Πιο έντονο, βέβαια, είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα διότι τα σύνορά της, χερσαία και θαλάσσια, φυλάσσονται δύσκολα και δημιουργεί προϋποθέσεις ευκολότερης πρόσβασης πληθυσμών από γειτονικές χώρες καθώς αποτελεί σταυροδρόμι δύο ηπείρων. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η μόνη υπαίτια για την έξαρση του προβλήματος καθίσταται η Ελλάδα, είναι συλλογικό πρόβλημα της Ε.Ε. Η Ελλάδα ήταν αυτή που επωμίστηκε όλο το βάρος και είναι σκληρό για μία χώρα που ανήκει σε μία Ένωση κρατών να ενεργεί μόνη της σε ένα τόσο σοβαρό θέμα που έχει να κάνει με ζωές ανθρώπων, δεν μπορεί να αφεθεί μόνη της σε αυτό το δύσβατο μονοπάτι.
Το μεταναστευτικό δεν είναι κάτι καινούριο, μία καινούρια μάστιγα που θα λυθεί προσωρινά και μετά θα ξεχαστεί μέχρι να αποτελέσει και πάλι πρόβλημα. Απλώς, τώρα που έφτασε στην Δύση αποτέλεσε ουσιώδες πρόβλημα. Και η Ένωση οφείλει να δράσει με ομοφωνία και όχι το κάθε κράτος ξεχωριστά ανάλογα με το ποιος έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Το Βερολίνο φαίνεται να αμφιβάλλει για την ικανότητα της χώρας να ανταπεξέλθει απέναντι στην πίεση της πρωτοφανούς μεταναστευτικής ροής. Οι περισσότεροι Γερμανοί πολίτες νιώθουν έντονη ανησυχία για τους μετανάστες, κυρίως μετά τις επιθέσεις και τις ληστείες κατά γυναικών στους δρόμους της Κολωνίας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Δημοσκόπηση του δημόσιου τηλεοπτικού δικτύου ZDF αποκαλύπτει ότι το 60% των ερωτηθέντων δεν θεωρεί ότι η Γερμανία μπορεί να αντιμετωπίσει τον μεγάλο αριθμό των νέων αφίξεων, ο οποίος άγγιξε το 1,1 εκατομμύριο μέσα στο 2015. Και οι επιθέσεις στην Κολωνία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση αυτής της άποψης, εφόσον το αντίστοιχο ποσοστό τον Δεκέμβριο ήταν 46%. Το 56% δηλώνει απογοητευμένο με την μεταναστευτική πολιτική που εφαρμόζει η καγκελάριος Μέρκελ. Επτά στους δέκα Γερμανούς εξέφρασαν πως η μεγάλη μεταναστευτική ροή θα οδηγήσει σε αύξηση της εγκληματικότητας. Είναι όμως λάθος να συνδέεται η μεταναστευτική κρίση με την παγκόσμια απειλή της τρομοκρατίας γιατί οι μετανάστες είναι άνθρωποι που αναζητούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και δεν πολεμούν στο όνομα της θρησκείας τους.
Η Ε.Ε. στράφηκε και προς την Τουρκία, που αποτελεί μία δίοδο προσέλευσης μεταναστών προς τη Γηραιά Ήπειρο, για συνεργασία με στόχο την μείωση των προσφυγικών ροών στην Ευρώπη. Με την σειρά της η τουρκική κυβέρνηση συμφώνησε να προβεί σε συγκεκριμένες δράσεις, μέχρι την Σύνοδο Κορυφής του Φεβρουαρίου, που θα περιορίζουν τους λόγους για τους οποίους οι πρόσφυγες επιλέγουν να μεταβούν στην Ευρώπη, μέσα στους οποίους συγκαταλέγεται και η χορήγηση αδειών εργασίας στους Σύρους πρόσφυγες. Ενδεικτικά, ο αριθμός των προσφύγων που διασχίζουν τα ευρωπαϊκά σύνορα από τις ακτές της Τουρκίας αγγίζει τους 2.000 με 3.000 ημερησίως.
Η Ευρώπη έχει μετατραπεί σε ένα λιμάνι ελπίδας και σταθερότητας παρά την οικονομική κρίση που διανύουμε και αυτό δημιουργεί προβλήματα γιατί οι χώρες δε μπορούν να απορροφήσουν τον μεγάλο αριθμό των προσφύγων που προσέρχονται παρά μόνο να καλύψει την στέγαση τους αλλά κι αυτή όχι μακροπρόθεσμα. Όμως η παροχή ασύλου είναι μία από τις σημαντικότερες αξίες στο Διεθνές δίκαιο και η Ένωση δεν πρέπει να το αμελεί αυτό. Πρέπει να δημιουργηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός κατανομής προσφύγων στα κράτη-μέλη, ενός επενδυτικού ταμείου με σκοπό την οικονομική ενίσχυση των χωρών προέλευσης, αλλά και για μία διπλωματικό-στρατιωτική πρωτοβουλία τόσο στην Λιβύη όσο και στην Συρία για την επίλυση των συγκρούσεων στις χώρες αυτές, όπως δήλωσε ο επικεφαλής της Κομισιόν, Γιούνκερ. Το πρόβλημα που εγείρεται, βέβαια, είναι εάν θα δεχτούν όλα τα κράτη-μέλη να συνεργαστούν και να δεχτούν τους πρόσφυγες ακόμα και στο εργατικό δυναμικό τους. Προτεραιότητα της Ε.Ε. σημειώνεται μέσα στο 2016 να προχωρήσει η αναθεώρηση της Συνθήκης του Δουβλίνου αλλά και να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο για την δημιουργία Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής και Συνοριοφυλακής.
