Μπορεί η υπόθεση του Νίκου Ρωμανού να μονοπώλησε την επικαιρότητα τον τελευταίο μήνα, τα πανεπιστήμια, ωστόσο, αντιμετωπίζουν και τα ίδια προβλήματα. Ένα από αυτά, το ζήτημα της καθαριότητας. Οι όμορφες εικόνες στα γραφεία της Πρυτανείας προσφάτως, δεν ξεχνιούνται εύκολα: Οι αριστεροί φοιτητές συγκεντρώνονται στο γραφείο του αντιπρύτανη, ένας εξ αυτών σταχυολογεί τα αιτήματα των φοιτητικών συλλόγων, με αιχμή του δόρατος το ζήτημα της καθαριότητας στα πανεπιστήμια και η κορύφωση έρχεται με το άδειασμα μιας σακούλας γεμάτη σκουπίδια στο γραφείο του Αντιπρύτανη – σχεδόν πάνω στον ίδιο τον Αντιπρύτανη – με συνοδεία ρυθμικών συνθημάτων κατά την αποχώρηση των φοιτητών από το χώρο.
Καταρχάς μια σύντομη παρατήρηση για εκείνο το αξέχαστο σκηνικό στην Πρυτανεία: Ένας μακρυμάλλης αριστερός φοιτητής συνοδευόμενος από καμιά τριανταριά ομοϊδεάτες του αδειάζει στο λουστραρισμένο και πεντακάθαρο γραφείο ενός κουστουμαρισμένου Αντιπρύτανη μια σακούλα γεμάτη σκουπίδια. Ο παμπόνηρος Αντιπρύτανης ακούει (ή ενδεχομένως προσποιείται ότι ακούει) μετά προσοχής τον φοιτητή και στο άδειασμα των σκουπιδιών πάνω στο γραφείο του αποχωρεί άλαλος και αηδιασμένος, αφήνοντας τον αυτοματισμό της εικόνας να λειτουργήσει: Μαντέψτε ποιος θα κερδίσει τις εντυπώσεις…
Το μοτίβο είναι γενικώς παρόμοιο στο μεταπολιτευτικό ελληνικό Πανεπιστήμιο: Πολιτικοποιημένοι και ακτιβιστές φοιτητές, στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τον αριστερό χώρο, ευρέως γνωστοί με τον άκρως γενικευτικό, απαξιωτικό και παραπλανητικό όρο «μπαχαλάκιας», με πλήθος αιτημάτων για ελεύθερο, δημόσιο και πραγματικά δωρεάν Πανεπιστήμιο, για την ανύπαρκτη επαγγελματική αποκατάσταση και γενικά για πλήθος υπαρκτών προβλημάτων στην παιδεία και στην κοινωνία, πραγματοποιούν καταλήψεις, ως το κατά το δοκούν αποτελεσματικότερο εργαλείο αντίδρασης και ευαισθητοποίησης. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένα περιβάλλον που δεν ευνοεί τη διεξαγωγή μαθημάτων, παρεμποδίζοντας τη γενικότερη ομαλή λειτουργία της εκάστοτε σχολής.
Το κύριο επιχείρημα των εκάστοτε και απανταχού «Φορτσάκηδων» κατά των καταληψιών «μπαχαλάκηδων» είναι η επίκληση της νομιμότητας άνευ όρων. Φυσικά, οι Φορτσάκηδες δεν ενδιαφέρονται για το πώς ψηφίστηκε ο εκάστοτε νόμος, ποιους ωφελεί και ποιους ζημιώνει. Μόνη προϋπόθεση το να είναι νόμιμο! Ούτε φυσικά ενδιαφέρει ότι η διατάραξη της εύρυθμης λειτουργίας του Πανεπιστημίου συντελείται μέσα σε κάποια υπουργικά γραφεία (Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου) ή στα βουλευτικά έδρανα. Τι κι αν η υποχρηματοδότηση του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου συντελείται νόμιμα;
Όσοι θεωρούν ότι ο κ. Φορτσάκης είναι ένας αγνός πανεπιστημιακός δάσκαλος (με όλη την έννοια του δασκάλου ως λειτούργημα) πλανώνται πλάνην οικτρά. Η μέχρι στιγμής επαγγελματική του πορεία, οι δηλώσεις του και οι πράξεις του δείχνουν ότι είναι ένας κυβερνητικός παράγοντας σε πλήρη διατεταγμένη υπηρεσία.*
Η σύγκρουση του υπερπροβληθέντος Πρύτανη με μερίδα** των φοιτητών είναι χαρακτηριστική μιας ιδιότυπης πόλωσης στο χώρο του ελληνικού Πανεπιστημίου, η οποία μεταφέρεται και στις τάξεις της ελληνικής κοινωνίας, κατά τη γνώμη μου ετεροβαρώς, εφόσον τα κυρίαρχα καθεστωτικά ΜΜΕ διατυμπανίζουν ανά πάσα στιγμή την ορθότητα των θέσεων του πρώτου, με τους αντιδραστικούς φοιτητές να στοχοποιούνται ως στοιχεία παρεμπόδισης της ομαλής και εύρυθμης λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Η λογική Φορτσάκη δίνει μέγιστη σημασία στη δημόσια εικόνα του Πανεπιστημίου, καθώς είναι τοις πάσι γνωστό ότι αυτή είναι πιο σημαντική από το εάν λειτουργεί το Πανεπιστήμιο ή διαλύεται… Από όλο αυτό το σόου (δημόσια εικόνα) νομιμότητας δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι τοποτηρητές της, οι κοσμαγάπητες Μονάδες Αποκατάστασης της Τάξης. Όλα εν τάξει λοιπόν, κανένας λόγος διασάλευσης της τριτοβάθμιας εκπαιδευτικής γαλήνης…
Όπως είναι επόμενο, ο Πρύτανης έχει βρει πολλούς υποστηρικτές στο καθημερινό δημόσιο διάλογο. Αγανακτισμένοι φοιτητές και γονείς, μέλη ΔΕΠ και πολίτες βρίσκουν στο πρόσωπο του Φορτσάκη τον τιμωρό των κακών «μπαχαλάκηδων» που «υποθάλπουν τις σπουδές μας και μας καθυστερούν στην έξοδο μας στην αγορά εργασίας». Αυτό θα πει εύρυθμη λειτουργία του Πανεπιστημίου: Εισήχθης, σπουδάζεις, αποφοιτείς, πωλείσαι στην αγορά εργασίας. Το αν θα πουλήσεις την εργασιακή σου δύναμη σε κάποιο πρόγραμμα voucher δε μας αφορά. Είναι νόμιμο. Φαίνεται λοιπόν, ότι ακόμα και αυτή η αστική λογική της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης χωλαίνει στην πράξη όπως φαίνεται από την ατέλειωτη λίστα προβλημάτων των εθνικών μας ΑΕΙ και ΤΕΙ, τόσο κατά τη διάρκεια των σπουδών, όσο και μετά την αποφοίτηση. Ίσως οι παραπάνω αγανακτισμένοι θεωρούν ότι τα προβλήματα που προκαλούν οι top-down πολιτικές που υποθάλπουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση θα λυθούν μόνα τους χωρίς καμία αντίδραση. Για το γεγονός ότι οι έλληνες καθηγητές πανεπιστημίων αμείβονται χαμηλότερα από όλους τους συναδέλφους τους στις χώρες της δυτικής Ευρώπης και μόλις λίγο υψηλότερα από εκείνους στις χώρες της ανατολικής ευθύνονται οι «μπαχαλάκηδες»; Πόσο κοντόφθαλμη η σκέψη ορισμένων…
Ας αναλογιστούμε αν θέλουμε ένα Πανεπιστήμιο που να εξάγει αναλώσιμο εργατικό δυναμικό, στην πλειοψηφία του χωρίς καμία κριτική ικανότητα αμφισβήτησης του όποιου status quo χρήζει επεξεργασίας και αμφισβήτησης, ή αν θέλουμε ουμανιστικά ιδρύματα που να δημιουργούν καθολικούς ανθρώπους (homines universales), χειραφετημένα μέλη μιας κοινωνίας που είναι ικανά να διαχωρίζουν τη θέση τους από τους όποιους «ρεαλιστικούς» μονόδρομους. Ας αναλογιστούμε έπειτα, ποιοι διαλύουν στην πραγματικότητα το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, μετατρέποντας την «δημόσια και δωρεάν» παιδεία σε ένα πανάκριβο εμπορεύσιμο αγαθό, με επιχείρημα –μεταξύ άλλων- την δήθεν αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου μέσω του ανταγωνισμού με τα ιδιωτικά κολλέγια. Και ας αναλογιστούμε, τέλος, εάν οι αντιδράσεις των λεγόμενων «μπαχαλάκηδων» έχουν κάποια προστιθέμενη αξία ή όλα στο εθνικό σύστημα παιδείας από το οποίο θα αποφοιτήσουν στο μέλλον και τα δικά μας παιδιά είναι καλώς καμωμένα χωρίς να συντρέχει λόγος ενεργοποίησης.
Ο Allende έλεγε ότι «το να είσαι νέος και όχι επαναστατικός συνάμα, αντιτίθεται στη βιολογία». Ωστόσο, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε πιάσει το νόημα πολύ πριν:
“Μεταξύ δε των άλλων ο Βασιλεύς του διηγήθη [του αυλάρχου Νοταρά] και το περί του Πανεπιστημίου ανέκδοτον του Κολοκοτρώνη. Κτιζομένου του Πανεπιστημίου, ο Βασιλεύς διήλθεν εκείθεν έφιππος και είδε τον Κολοκοτρώνη εξηπλωμένον με την κάπαν του εις τον ήλιον εκεί προ του Πανεπιστημίου.
Ο Κολοκοτρώνης, όταν είδε τον Βασιλέα, εσηκώθη· ο δε Όθων του είπε:
― Πώς σας φαίνεται, Στρατηγέ, αυτό το μεγάλο σχολείο που κτίζομεν;
― Να Σου πω, Μεγαλειότατε, μου φαίνεται ότι τούτο εδώ δεν έπρεπε να κτισθή κοντά εις εκείνο (και έδειξε το Παλάτι), διότι φοβούμαι ότι τούτο θα φάη εκείνο.”
* Για μια πλήρη παράθεση στοιχείων για τον πρότερο βίο Φορτσάκη βλέπε Χαραλαμπόπουλος, Λευτέρης. “Φόρτσα Φορτσάκη: Ο πρύτανης του Σαμαρά και οι στοχεύσεις του.” Unfollow Δεκ. 2014: 50-59.
** O όρος «μειοψηφία» είναι αντικειμενικά ανακριβής και παραπλανητικός από τη στιγμή που η υποτιθέμενη «πλειοψηφία» βρίσκεται στις παραπλήσιες καφετέριες ή ανακάμπτει από τις νυκτερινές διαλέξεις στα αμφιθέατρα του Frangelico και του Καραμέλα, έχοντας πλήρη γνώση των σοβαρότατων προβλημάτων του Πανεπιστημίου.