Ο μέσος άνθρωπος του 2015 είναι αυτός που θα έχει μια παραπάνω «γνώση» καθημερινού βίου σε σχέση με αυτόν του προηγούμενου αιώνα, θα έχει δει να συμβαίνουν κοντά του, αν δεν έχει γίνει ο ίδιος θύμα αυτών, διάφορες εκδηλώσεις φανατισμού και βίας. Ναι λοιπόν, καλά καταλάβατε, η εποχή μας σπάει τα ρεκόρ του φανατισμού και των παρεπόμενων αυτού, hate crimes.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Με τον όρο φανατισμός εννοούμε την υπερβολική ταύτιση ενός ατόμου με τις ιδέες και τα μηνύματα της ομάδας που συμμετέχει. Συνήθως αυτά τα μηνύματα παρεκκλίνουν από τον ορθολογικό τρόπο σκέψης και κοινής αντίληψης οξύνοντας σε υπέρμετρο βαθμό τα πάθη του ατόμου που τα πρεσβεύει. Φυσικά, ο φανατισμός έχει διάφορες εκφάνσεις. Εμφανίζεται σε όλες τις πλευρές της καθημερινής μας ζωής… Από την τέχνη και το ποδόσφαιρο (με εκδηλώσεις που καταπατούν και αμαυρώνουν το περιεχόμενο και τα ιδανικά του αθλητισμού) μέχρι την πολιτική και τη θρησκεία. Μάλιστα, αναφορικά με τον θρησκευτικό φανατισμό (τρομοκρατία στο Παρίσι – ΙSIS) o καθηγητής Απόστολος Νικολαΐδης στο βιβλίο του «Φανατισμός: θεολογική, ψυχολογική, ηθική και κοινωνιολογική προσέγγιση» αναφέρει πως «Ο φανατισμός προϋποθέτει υποκείμενο και αντικείμενο έκφρασης. Το υποκείμενο ισχυρίζεται ότι βρίσκεται και υπηρετεί, κατά κανόνα αυτόκλητα, το χώρο του ιερού. Ο αντικείμενος του φανατικού αντιμετωπίζεται ως ανίερος, και γι’ αυτό δαιμονοποιείται. Είναι προφανές ότι ο φανατισμός χρησιμοποιείται για την προστασία του ιερού και γι’ αυτό το λόγο στρέφεται εναντίον του κοσμικού και βέβηλου.»
Τα hate crimes θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως «παιδιά» του φανατισμού και συγκεκριμένα απότοκο πολιτικών «ιδεολογιών» με έντονη ρατσιστική διάθεση. Πιο συγκεκριμένα, hate crimes ή στα ελληνικά, εγκλήματα μίσους αποτελούν ποινικά αδικήματα τα οποία στοχοποιούν άτομα εξαιτίας χαρακτηριστικών τους, πολλές φορές γενετήσιων, όπως το φύλο, το χρώμα, η εθνικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Τα εγκλήματα μίσους τις περισσότερες φορές συνδυάζονται και με αντίστοιχη ρητορική, η οποία λειτουργεί ως μοχλός διέγερσης του μίσους. Η ρητορική αυτή ξεκινά από στερεοτυπικές αντιλήψεις που είναι κοινώς αποδεκτές από μεγάλο μέρος του πληθυσμού και κλιμακώνεται κερδίζοντας την κοινωνική αποδοχή αν κανείς δεν τις αμφισβητήσει, ενώ παράλληλα τα θύματα της ρητορικής γίνονται κάτι το «διαφορετικό» και υποδεέστερο σε σχέση με εμάς.
Ό,τι αναφέραμε παραπάνω αποτυπώνεται δυστυχώς στη πραγματικότητα. Από το 2012 και έπειτα με την όξυνση ρατσιστικών αντιλήψεων και την άνοδο των ακροδεξιών φορέων που τις υπηρετούν έχουν αυξηθεί τα περιστατικά βίας εναντίον ανθρώπων διαφορετικής φυλής, χρώματος, ακόμα και ιδεών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η βία κατά των μεταναστών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πέραν από τους μετανάστες στο μάτι του κυκλώνα όμως, έχουν περιέλθει και οι Ρομά με χαρακτηριστικότερη τη περίπτωση της κας Παρασκευής Κοκόνη, που έφτασε στα δικαστήρια και δικαιώθηκε, ύστερα από την επίθεση που δέχτηκε εκείνη, ο 11χρονος γιος της και ο 23χρονος ανιψιός της, τον Οκτώβριο του 2012 από εκπροσώπους ρατσιστικών ιδεολογιών. Φυσικά, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε τις περιπτώσεις ομοφοβικής βίας που εμπίπτουν και αυτές στη σφαίρα του φανατισμού και των hate crimes, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της επίθεσης στη πλατεία Βαρνάβα, στο Παγκράτι. Ακόμα, όμως, και η περίπτωση του ΙSIS , κατά τη γνώμη μου, δεδομένου, μάλιστα, ότι οι οπαδοί του υποκινούνται από μια ακραία εκδοχή του ισλαμισμού, στρεφόμενοι σε άτομα που έχουν διαφορετική κοσμοαντίληψη και θρησκεία από αυτούς μπορεί να αποτελέσει ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα φανατισμού.
Στη διάρκεια της δίνης του φανατισμού η διεθνής – ευρωπαϊκή έννομη τάξη αλλά και επιμέρους ΜΚΟ δεν παρέμειναν αδρανείς. Σε επίπεδο διεθνούς νομοθεσίας αξίζει να αναφερθούμε στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και συγκεκριμένα στο άρθρο 2 περί ισότητας “Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status”. Επίσης, ιδιαίτερη μνεία χρήζει το άρθρο 26 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, σύμφωνα με το όποιο ορίζεται η ισότιμη νομική προστασία όλων, από τις διάφορες μορφές διακρίσεων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο αξίζει να αναφερθούν η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιώματα του Ανθρώπου και συγκεκριμένα το άρθρο 14 αλλά και η αντιρατσιστική νομοθετική πρωτοβουλία του Σώματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φυσικά, σημαντικό ρόλο είχαν και έχουν οι δράσεις των ΜΚΟ με χαρακτηριστικότερη αυτή της Διεθνούς Αμνηστίας, του οργανισμού που δημιουργήθηκε το 1961 και η ίδρυσή του αποτέλεσε εφαλτήριο για την προάσπιση και την εξασφάλιση μίας ζωής χωρίς φόβο στη διαφορετικότητα!
